Lezing Ad van Liempt drukbezocht

november 2019

Het boek is weliswaar eind april al verschenen, maar aan belangstelling voor de lezing over de biografie van Albert Gemmeker, de kampcommandant van Westerbork, ontbrak het vrijdagavond 8 november zeker nog niet. Op de lezing in de Ontmoetingskerk in Hasselt kwamen nog een kleine 120 bezoekers af.

De lezing, georganiseerd door de Stichting Herdenking Joods Leven Zwartewaterland, werd gegeven door Ad van Liempt, historicus/journalist/televisiemaker en tevens de schrijver van de biografie. De auteur boeide van begin af aan de belangstellenden met zijn beschouwingen over Gemmeker, “een man met twee gezichten", zoals van Liempt hem karakteriseerde. “Naar buiten toe correctheid en sympathie uitstralend, maar ook een man die absoluut geen inbreuk duldde op de discipline in het kamp en daarnaar handelde.”

Een man ook, die ruim 80.000 joden en sinti vanuit Westerbork op transport heeft gezet naar de vernietigingskampen van de nazi's in het oosten van Europa. Van Liempt lieten weten al zeker 20 jaar gebiologeerd te zijn door de kampcommandant. “Vooral door de vraag hoe het mogelijk is geweest dat Gemmeker voor zijn misdaden niet meer dan 10 jaar gevangenisstraf kreeg. Hij is er met 10 jaar cel buitengewoon goed vanaf gekomen. En na zes jaar, waarvan de laatste twee jaar als mijnwerker in Limburg, was hij al weer een vrij man die nog tot zijn dood sigarettenwinkel dreef in Düsseldorf.” Van Liempt vond het beschamend dat Gemmeker naar de grote misdaden die hij pleegde, na zes jaar door Nederland alweer over de grens werd gezet. 

In Duitsland zijn overigens nog wel verwoede pogingen ondernomen om de kampcommandant van Westerbork, die nog 17 jaar als een vrij man rondliep, alsnog te berechten en te veroordelen. Maar volgens Van Liempt is er in dat jarenlange proces veel fout gegaan en is het niet gelukt om Gemmeker alsnog te veroordelen voor medeplichtigheid aan genocide.

Over de hele wereld werden zo'n 130 getuigen gehoord en er is veel geld voor uitgetrokken. “Duitsland heeft althans nog geprobeerd het slappe vonnis van Nederland te corrigeren,” klonk het cynisch uit de mond van de auteur van de biografie. Dat het uiteindelijk niet tot een veroordeling in Duitsland is gekomen kwam volgens Van Liempt ook door de tegenwerking die de aanklagers van Gemmeker ondervonden. Dat had in de ogen van de schrijver weer te maken met de invloed van juristen in de top van het justitiële apparaat die nog uit het nazi-tijdperk afkomstig waren.

Met zijn kinderen, zo vertelde van Liempt, heeft Gemmeker nooit een goede relatie gehad. De historicus heeft enkele daarvan bezocht en met ze gesproken. Het bleek dat zij, ook de kleinkinderen, een enorme afkeer hadden van Albert Gemmeker. “Zij hadden zich ook nog nooit gerealiseerd dat hun (groot)vader nog 17 jaar in angst heeft geleefd dat hij alsnog achter de tralies zou verdwijnen. Die gedachte, dat hun vader nog zo lang bang is geweest, is voor zijn kinderen een troost gebleken…”, aldus van Liempt.

Tekst: Roel Kleine

Beeld: Jan van Kleef